İçindekiler
Alıcı Dil becerileri(Receptive Language Skills)
Çocukların iletişim kurmasına yardımcı olan pek çok beceri çeşidi vardır ve bunlar içinde en önemlilerinden birisi alıcı dil becerileridir.
Alıcı Dil Becerileri Nedir ?
Alıcı dil becerileri, çocukların anlama ve dinleme yeteneklerini ifade eder. Bu beceriler, çocukların konuşulan dili anlamaları ve iletişim kurmaları için önemlidir. Alıcı dil becerileri, çocukların okul başarısı, sosyal ilişkileri ve genel yaşam becerileri üzerinde büyük bir etkiye sahiptir.
Alıcı Dilin Bileşenleri Nelerdir?
Alıcı dil sadece “kelime bilmek” değildir. Çok daha karmaşık bir süreçtir:
- Sesleri Ayırt Etme (İşitsel Ayırt Etme): Farklı sesleri (örneğin “p” ile “b” arasındaki farkı) ve kelime vurgularını algılayabilmek.
- Kelime Bilgisi (Vokabüler): Duyulan kelimelerin anlamlarını bilmek. (“Top” denildiğinde zihinde yuvarlak bir nesne canlanması)
- Yönergeleri Anlama: Verilen talimatları takip edebilmek. (“Ayakkabılarını getirir misin?”, “Lütfen bardağı masaya koy.”)
- Soruları Anlama ve Cevaplama: Sorulan sorunun ne istediğini kavrayabilmek. (“Nerede?”, “Kim?”, “Ne yapıyorsun?” gibi sorulara uygun yanıt vermek.)
- Dil Bilgisi Kurallarını Anlama: Cümle yapılarını, ekleri (-de, -den, -i, -miş vb.), zamanları (geçmiş, şimdiki, gelecek) ve çekimleri anlamak.
- Bağlam ve Çıkarım Yapma: Söylenmeyeni anlamak, ima ve mecazları kavrayabilmek. (“Hava çok soğuk” dendiğinde pencerenin kapatılması gerektiği mesajını anlayabilmek.)
- Hikaye ve Anlatıları Anlama: Dinlenen bir hikayenin olay sırasını, karakterlerini ve ana fikrini takip edebilmek.
Alıcı Dil Güçlüğünün Belirtileri Nelerdir?
Bir bireyde alıcı dil güçlüğü varsa şu belirtiler gözlemlenebilir:
- Söylenenleri sık sık tekrarlatma (“Ne?”, “Efendim?”)
- Verilen yönergeleri takip etmede zorlanma
- Sorulan sorulara uygunsuz veya alakasız cevaplar verme
- Sohbeti veya hikayeyi takip edememe
- Kelime dağarcığının yaşıtlarına göre sınırlı olması
- Yalnızca somut ve basit ifadeleri anlama, esprileri, imaları anlamakta güçlük çekme
- Sözlü talimatları dinlerken çabuk sıkılma veya dikkati dağılma
Çocuklarda Alıcı Dil Gelişimi ve Yaşlara Göre Örnekler
Alıcı dil, hayatın ilk anlarından itibaren gelişmeye başlar.
- 0-12 Ay: Sesinize tepki verir, ismine döner, “ce-e” gibi basit oyunları anlar, “Bay bay” denildiğinde el sallar, “Top nerede?” denildiğinde topa bakar.
- 1-2 Yaş: Basit yönergeleri yerine getirir (“Topu at”, “Bebekleri öp”), vücut kısımlarını sorulduğunda gösterebilir (“Burnun nerede?”), basit soruları anlar (“Araba nerede?”).
- 2-3 Yaş: İki aşamalı yönergeleri anlar (“Topu al ve bana ver”), “kim/ne/nereye” sorularını anlar, kavramları (büyük/küçük, içinde/dışında) anlamaya başlar.
- 3-4 Yaş: Daha karmaşık soruları (“Ne yapıyor?”, “Neden ağlıyor?”) ve hikayeleri anlar, dilbilgisi kurallarını anlamaya başlar.
- 4-5 Yaş: Neredeyse yetişkin seviyesinde karmaşık cümleleri ve yönergeleri anlar (“Önce yemeğini ye, sonra parka gidebilirsin”), mecazları anlamaya başlar.
Çocuklar İçin Alıcı Dil Becerileri Neden Önemlidir?
Çocuklar, alıcı dil becerileri sayesinde konuşulan dili anlayabilir, talimatları izleyebilir, hikayeleri takip edebilir ve başkalarıyla etkili bir şekilde iletişim kurabilir. Bu beceriler, çocukların okuma ve yazma becerilerini geliştirmelerine ve düşüncelerini ifade etmelerine yardımcı olur.
Eğer çocuğunuzda alıcı dil becerilerinin normal gelişme düzeyinde olduğunu düşünüyorsanız bunları geliştirmek için aşağıda sıralanan 8 öneriyi dikkate alabilirsiniz.
Ancak eğer gelişimin normal gelişip gelişmediğinden emin değilseniz konuda uzman bir eğitim kurumundan destek alabilirsiniz. Erken yaşlarda yapılan eğitim müdahaleleri, çocuğun ilerleyen eğitim dönemlerine olumlu katkı sağlayacaktır.
Çocukların Alıcı Dil Becerilerini Geliştirmek İçin 8 Öneri
- Oyun Oynamak
Şimdi topu kutunun içine koyalım”, “Küçük arabayı verir misin?” gibi yönergelerle oyunu zenginleştirmek.
- Net ve Basit Dil Kullanmak
Çocuklarla konuşurken kısa, net cümleler kurmak.
- Yönergeleri Adım Adım Vermek
Odana git, çorabını al ve buraya getir” gibi karmaşık bir yönergede, önce ilk adımı yaptırmak.
- Model Olmak
Çocuğunuz bir şey söylediğinde, onu doğru şekilde tekrar ederek model olun. Örn: Çocuk: “Su ver.” Siz: “Anne, bana su verir misin? diye soruyorsun. Al suyun.
- Kitap Okumak
Çocukların alıcı dil becerilerini geliştirmek için en etkili yöntemlerden biri kitap okumaktır. Kitaplar, çocukların kelime dağarcığını genişletmelerine, yeni kavramlar öğrenmelerine ve cümle yapısı ile dilbilgisi kurallarını anlamalarına yardımcı olur. Okuma sırasında çocuklara sorular sorarak anlama ve çıkarım becerilerini de geliştirebilirsiniz.
- Öneri:
- Her hafta çocuğunuzla birlikte yeni bir kitap seçin ve düzenli olarak okuma saatleri belirleyin. Bu, çocuğunuzun alıcı dil becerilerini günlük hayata yansıtabilmesi için önemlidir.
- Sözcük Oyunları Oynamak
Sözcük oyunları, çocukların kelime dağarcığını zenginleştirmek ve dil bilgisini güçlendirmek için eğlenceli bir yöntemdir. Örneğin, çocuğunuza bir kavram veya kelime verin ve bu kelimeyle ilgili başka kelimeler bulmasını isteyin. Böylece çocuğunuz hem kelime dağarcığını genişletecek hem de cümle kurma becerisini geliştirecektir.
- Öneri:
- Yolda veya evde geçirdiğiniz zamanlarda çocuğunuzla sözcük oyunları oynamak için fırsatlar yaratın. Bu, çocuğunuzun dil becerilerini eğlenerek geliştirmesine yardımcı olur.
- Şarkılar , Şiirlerve Tekerlemelerle Öğrenme
Çocukların alıcı dil becerilerini geliştirmek için şarkılar ve şiirler kullanmak da etkili bir yöntemdir. Şarkılar, ritim ve tekrar sayesinde çocukların kelime ve dilbilgisini öğrenmesini kolaylaştırır. Şiirler ise çocukların dilin yapısal özelliklerini keşfetmelerine ve kavramları daha derinlemesine anlamalarına yardımcı olur.
- Öneri:
- Çocuğunuza sevdiği şarkıları ve şiirleri öğretmek için zaman ayırın. Bu, dil becerilerini geliştirmenin yanı sıra müzik ve edebiyata olan ilgisini artıracaktır.
- Bir Dil ve Konuşma Terapistine Danışmak
Eğer bir güçlük olduğundan şüpheleniliyorsa, mutlaka bir uzmana başvurmak gerekir. Erken müdahale çok önemlidir.
Çocuklarda alıcı dil becerileri gibi becerilerin geliştirilmesi sadece Disleksi, DEHB, otizm ya da çeşitli nörogelişimsel bozukluklar için değil genel anlamda bütün çocukların anlama ve dinleme becerilerini geliştirmeye odaklandığı için üzerinde durulması önemle tavsiye edilmektedir.
Bunun dışında çeşitli yardımcı terapiler; ergoterapi, duyu bütünleme, hidroterapi, UDA terapi
Okul öncesi çocuklardaki otizm belirtileri ve atipik otizm konusundaki destekleyici eğitimlerle ilgili bilgi almak için bağlantıları takip edebilirsiniz.
Özel öğrenme güçlüğü konusunda disleksi, disgrafi, dispraksi ve diskalkuli yazıları size yardımcı olabilir.
Ayrıca DEHB, Dikkat eksiliği ve Hiperaktivite konularında detaylı bilgiyi ilgili yazılardan bulabilir ya da konuyla ilgili bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Derin Çocuk’tan Sevgilerle…
Bu anlamda çeşitli sorularınız ya da destek için iletişime geçebilirsiniz.
Derin Çocuk’tan Sevgilerle…
Otizm nedir? Otizmin Nedenleri, Çeşitleri, Otizmli çocuklarda Eğitim tedavisi ve konuşma
Dehb Nedir? Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
