Atipik otizm nedir? Atipik otizmin belirtileri nelerdir? Bebeklerde ay ay otizmin belirtileri, konuşma, beslenme, otizmde ilaçsız eğitim tedavisi, testleri, ağır metaller
Otizm spektrum bozukluğunda çok sık karşılaşılan karşılıklı sosyal iletişim, sözlü veya sözsüz iletişim becerilerinin gelişiminde ciddi ve yaygın bozulma; basmakalıp tekrarlı, takıntılı davranışlar; tipik olmayan uygunsuz sosyal davranış; ince veya kaba motor beceriler ve bilişsel becerilerin yetersiz gelişimi; dil ve konuşmada gecikmeler; tat, görme, ses, koku, ve dokunmaya karşı artan ya da azalan hassasiyetlerle belirti göstermektedir.
Otizmin karakteristik özellikleri kadar yoğun görülmemesi ya da çok hafif seyretmesi durumunda eski tanımı ile atipik otizm; yeni tanımı ile hafif otizm; resmi olmayan halk arasındaki tanımı ile yalancı otizm, silik otizm, geçici otizm veya yarı otistik adını alır.
İçindekiler
- Atipik otizm nedir?
- Otizm çeşitleri
- Hafif düzey otizm
- Orta derece otizm
- Ağır otizm
- Atipik otizmin belirtileri
- Atipik otizmin nedenleri
- Otizmde konuşma
- Atipik otizmde beslenme
- Otizm ağır metal ilişkisi
- Atipik otizmde ilaçsız, eğitim ile tedavi
- Otizmde ilaç kullanımı
- Atipik otizm testi
- Bebeklerde otizm belirtileri
- 6 aya kadar
- 9 aya kadar
- 12 aya kadar
- 16 aya kadar
- 24 aya kadar
- Aile ve annelere Derincocuk tavsiyeleri
ATİPİK OTİZM NEDİR?
1994 yılında DSM-4 kitapçığıyla hayatımıza giren Atipik otizm, beş otizm spektrum bozukluğu(OSB, autism, autism spectrum disorder) ya da yaygın gelişimsel bozukluk tanısından birisiydi.
Atipik otizm; yüksek işlevli otizm olarak bilinen asperger sendromundan ve otizmin orta ya da ağır spektrumundan farklı olarak daha az belirti gösteren otizmin bir alt türüdür. Halk arasında silik otizm, yalancı otizm, geçici otizm, yarı otistik gibi tanımlar kullanılmaktadır.
Atipik tanımı 2013 yılında Amerikan Psikiyatri Derneği tarafından yayınlanan DSM 5 kitapçığı ile kaldırılmıştır yerine hafif otizm tanısı kullanılabilir.
Nörogelişimsel bir farklılıktır, eğer erken çocuklukta ya da okul öncesi yaşlarda aileler ya da doktorlar tarafından tespit edilebilirse, yoğun aba davranış terapi eğitimleriyle birlikte uzman eğitimcilerin rehberliğinde ilaçsız tedavi edilebilir.
Bir başka ifadeyle çocuğun olumsuz davranışları kontrol altına alınabilir, böylelikle çocuğun ilerleyen yıllarda kendini sosyal hayattan izole etmesinin önüne geçilmiş olur.
OTİZM ÇEŞİTLERİ
Otizm 2013 yılından beri 3 kategoride incelenmektedir, çocuklar bu skalaya göre tanımlanır.
- Hafif düzey otizm(1. derece otizm)
Atipik tanımı bu kategoriye dahildir, belirtiler çok hafif seyreder.
- Orta derece otizm(2. derece otizm)
Günlük destek davranış kontrolü sağlanan kadar devam ettirilmek zorundadır.
- Ağır otizm(3. derece otizm)
Günlük destek şarttır, bu durumda bile tam davranış kontrolü sağlanamayabilir.
ATİPİK OTİZMİN BELİRTİLERİ
Dil ve konuşmada gecikmeler, sözlü ifade ve beden dili ifadesinde güçlükler, zaman planlaması güçlükleri, tat, ses, koku, görme ve dokunmaya karşı artan ya da azalan hassasiyetler, tekrarlayan takıntılı davranışlar, soyut kavramları anlamada zorluklar, kaygı, fiziksel koordinasyon problemleri ve kas yoğunluğunda düşüklük gibi sorunlar atipik otizm belirtileri olarak gösterilebilir.
Ancak bu atipik otizm belirtileri, otizm karakteristik özelliklerinin tümü kadar baskın ya da ağır değildir. Bu belirtilerin birçoğu belli belirsiz ve değişen yoğunluklarda olabilir.
ATİPİK OTİZMİN NEDENLERİ
Atipik otizm, genetik – çevresel – hormonal nedenlerine sıklıkla atıf yapılan nörogelişimsel bir farklılıktır. Nedenleri henüz tamamen kanıtlanmamıştır ayrıca çalışmalar devam ediyor ancak yine de bazı şüphe edilen konular maddeler halinde sıralanmıştır.
- Gen birleşimi esnasında meydana gelen mutasyonlar
- Gen silinimi ya da fazlalılığının sorumlu tutulduğu bazı protein sentezi eksiklikleri
- İlerleyen yaşlardaki ebeveynlik
- Erken doğum, zor doğum gibi çocuğun sinir sistemlerinde iz bırakan sorunlar(Bu sorunlar sadece otizm ile değil bazı kas ve sinir sorunları ile de ilişkilendiriliyor)
- Sezaryen doğum(Bu konuda yapılan az sayıda çalışma mevcut ve nispeten tartışmalı bir konu yalnız şunun bilinmesi gerekiyor ki annenin normal doğum yapması durumunda çocuğun bağırsak florasını destekleyen yararlı bakterileri bünyesine aldığı, sezaryende ise böyle bir ihtimalin olmadığı tıp hekimleri tarafından vurgulanıyor, ilave olarak şunu belirtelim bağırsak florası ile dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve otizm arasında ilişkiye dikkat çeken bazı çalışmalar mevcut.(1)
- Annenin hamileyken madde kullanması
- Anneden çocuğa ağır metal geçişi ya da çocukta sonradan birikim
- Kısaca otizm genetik faktörlerden, hormonal ve çevresel faktörlerden etkilenmektedir.
ATİPİK OTİZMDE KONUŞMA
Otizmde konuşma yaşı hakkında şu söylenebilir ki; erken çocuklukta yani okul öncesi yaşlarda uygulanan ”uygulamalı davranıs analizi” ve ailelerin ortaklaşa çabalarıyla çok verimli sonuçlar alınabildiğini gösteren çalışmalar mevcuttur.
İletişim sadece sözlü konuşma değil aynı zamanda sözsüz konuşmayı da ifade etmektedir. Bu noktada mimikler ve davranışlar, otizmli çocuğun konuşmayı öğrenene kadar olan süre zarfında anlaşıldığını hissetmesi açısından önemlidir.
Bu aşama eğer aile ve çocuk için olumlu geçirilebilirse ayrıca ilave destek olarak uzman özel eğitimcilerden davranış ve dil konuşma terapileri alınabilirse Atipik belirtilerin çok hızlı azalabileceği biliniyor. Uzman desteği atipik belirtiler gösteren çocuklarda anahtar rol oynamaktadır.
Okula gidene kadar çocukta bu sorun tedavi edilmelidir çünkü akran zorbalığına maruz kalma, dışlanma veya kendini ifade edememe gibi olumsuz uyaranlar akademik başarıda olumsuz bir etki bırakmaktadır. Bu anlamda otizmde konusma konusu üzerinde durulması gereken hassas bir durumdur.
Otizmli çocuklarda konuşma ile ilgili ailelerin yaptığı genel bir hata şudur ki konuşmayı sadece dil konuşma terapistlerinin çözebileceğini düşünmektir halbuki çocuğun “yerinde oturabilme, dikkat odaklanma süresi, saldırganlık, ısırma, hiperaktivite, direnme ve çok ciddi davranış problemlerinin olduğu” durumlarda öncelikle bu belirtilerin azaltılması gerekmektedir.
Dil konuşma terapisi akademik çalışmayı olumsuz etkileyecek bu davranışlardan hafifletilmesinden sonra dil terapistleri eşliğinde devam ettirilmektedir. Ayrıca anlamlı anlamsız ses, harf, kelime tekrarı olarak tarif edilen ekolalinin “doğumdan konuşmayı öğrenene kadar” çocuğun sesleri tanıması açısından faydalı olmasına rağmen, ilerleyen yaşlarda bu devam ediyorsa müdahale faydalı olabilir.
ATİPİK OTİZMDE BESLENME
Atipik otizmde beslenmenin beden ve ruh sağlığı üzerindeki etkileri, bağırsak florası, ağır metal birikimi gibi konularla bağlantılı olabilir. Beslenme sadece katı gıda alımı değildir aynı zamanda soluduğumuz hava, içtiğimiz suda bulunan zararlı bileşenlere vurgu yapmak günümüzde önem kazanmıştır.
Genetik ve çevresel faktörlerin etkin olduğu düşünülen otizm spektrum bozukluğu, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gibi konularda son zamanlarda yapılan çalışmalar sanayileşmenin ve şehirleşmenin getirdiği sorunlara vurgu yapmaktadır.
Hava, su ve toprak kirliliği, meyve sebze ilaçlamaları yani pestisitler konusu, yemekleri sarıp fırına attığımız alüminyum folyoların ısıl işlemlerde etkilenmesi gibi sorunlar aslında nasılda kendi kendimizi zehirliyor olabileceğimizi gözler önüne sermektedir.(Konuyla ilgili kaynağa alüminyum başlığındaki ingilizce kaynaktan ulaşabilirsiniz)
Yakın zamanda yapılan yeni bir çalışmada bağırsak florasının(İntestinal Gut Microbiome) ve geçirgenliğinin “Otizm spektrum bozukluğu, DEHB, öğrenme güçlüğü, diyabet, parkinson, şizofreni, majör depresif bozukluk, çölyak hastalığı” vs. hastalıklarıyla ilişkili olduğunu gösteriyor.(2) Horward Üniversitesinde yapılan bu çalışmada dikkat çekilen nokta bağırsak geçirgenliğine sebep olan sorunun ana kaynağının bakteri aşırı büyümesi ve glütenli beslenme sonucu açığa çıkan zonulin maddesidir.
Bu çalışmanın ifade ettiğine göre glütenli beslenmenin, ortaya çıkardığı zonulin maddesinden dolayı otizm spektrum bozukluğunu olumsuz etkilediğine atıf yapılmaktadır. Aynı çalışmada “bağırsak otoimmün bariyerinin” D vitamini sayesinde desteklendiği de vurgulanmaktadır. Kültürlü ve fermente(Ev yoğurdu, tarhana vs) ürünlerle beslenmenin önemine vurgu çok açıktır.
Otizm ağır metal ilişkisi
- Kurşun
Birçok materyalden ya da besinden gelebilir. En iyi örnek dişleri yeni çıkan çocukların ”standart dışı oyuncaklar ile dişlerini kaşırken” metali, boya ya da başka yollarla ağızdan almaları.
Ayrıca Benzin, boya, eskimiş, çürümüş su şebekelerinden, yani çürümüş metal borulardan dolayı evlerimize, musluklarımıza su ile taşınarak ulaşan ağır metaller.
- Cıva
Amalgam diş dolgusu olarak kullanılmakta ve eğer bir damlası bile dolgu esnasında yanlış kullanılıp tükürükle vücuda alınırsa cıva birikimine yol açmaktadır. Birçok balıkta olmasına rağmen özellikle dip balıkları, deterjanlar, yumuşatıcılar vs.
- Alüminyum
Isıtılan alüminyum kaplar ya da folyolar ciddi oranda alüminyumu besinlere geçirmekte ve bu besinler aracılığıyla vücutta birikmektedir. (Aluminium in brain tissue in autism) ayrıca soya içeren bebek mamaları ve çayda içeriğinde bulunmaktadır.
- Kadmiyum
Tarım ilacı olarak kullanıldığı biliniyor, sebze ve meyve iyi yıkanmadığı zaman besin yoluyla vücuda alınmaktadır.
- Standart dışı oyuncaklar, baskılı tişörtler, deri yolu ile alınan standart dışı giysiler vb.
Diyet tedavileri faydalı olabilmektedir, otistik çocuklarda genellikle sindirim sistemindeki sorunlardan dolayı bağırsak sorunları ve gıda alerjisi gibi sorunlar olabilmektedir bu noktada tıp doktorlarından destek almak mantıklı bir yaklaşım olabilir.
ATİPİK OTİZMDE İLAÇSIZ, EĞİTİM İLE TEDAVİ
Atipik otizm diğer otizm çeşitlerinden daha hafif seyrettiğinden her yaşta ilerleme kaydedilebilecek bir otizm hastalığıdır. Fakat eğer okul öncesi yaşlarda tespit edilebilirse özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri atipik otizmin tedavisinde etkin görev üstlenebilmektedirler.
Son yapılan çalışmalarda her “44 çocukta 1’e düşen oranlarda” görüldüğü belirtilen otizmde; Yoğunlukla özel eğitim uzmanlarının uyguladığı ABA Davranış terapisi(Applied Behavior Analysis, UDA, Uygulamalı Davranış Analizi) ardından, dil terapistleri tarafından verilen eğitimler otizmin asıl ayrıştırıcı belirtilerinden olan konuşma için faydalıdır.
Okul öncesi yaşlarda yürütülen davranış terapileriyle ilaçsız davranış kontrolü sağlanabilmektedir, ayrıca bu çalışmaları destekleyici “duyu bütünleme, yüzme, spor, ergoterapi, dil konuşma terapisi” gibi çeşitli etkinlikler sonucunda çocukların, sosyal ve akademik yaşama hazırlıklarının tamamlanması amaçlanır sonrasında çocuklar “anaokulu ve ilkokul” düzeyinde akranlarıyla sosyal etkileşime hazır hale getirilmesi amaçlanmaktadır.
Atipik belirtilerin tedavisine yardımcı bilgiler
- Fizyoterapist, ergoterapist ve yüzme eğitmenleri eşliğinde yapılan yüzme ,fizyoterapi, ergoterapi, duyu bütünleme, denge, egzersiz, spor gibi kaba motor beceri çalışmaları
- Beslenme diyet uygulamaları, müzik sanat çalışmaları, çocuk psikolojisi ilgili eğitim çalışmaları
- ”Çocuk-okul-aile” üçgeninde otizmli çocuğun okulda aldığı eğitimi evde devam ettirmesiyle atipik otizmli çocuğu olan anneler ve ailelerin çözümün bir parçası olduğu tedavi çalışmaları
- Diyet tedavileri; çocuğun bağırsak florasına ve alerji durumuna bağlı olarak kişiye göre değişkenlik gösterse de genellikle glütensiz, kazein içermeyen diyetler kullanılmaktadır. ancak bunlarında henüz kesinliği kanıtlanmamıştır.
- Sanat terapileri, Hayvan terapileri(ata binme, hizmet köpekleri) ailelerin faydalı olabileceğine inandıkları kanıtlanmamış tedavi yöntemleri
- Gelişim terapileri ile genellikle duygusal, entelektüel, ve sosyal becerilere odaklanır.
ABA terapileri bu noktada otizmli bireyler için en eski, en kapsamlı ve kanıtlanmış tedavidir. ABA terapileri, diş fırçalama, otizmde tuvalet eğitimi, ayakkabı bağlama gibi günlük görevlerle ilgili belirli beceri ve davranışları öğretmeye odaklanan ödüllendirme temelli tam gün ya da çok yoğun uygulanabilen bir terapi eğitim sistemidir.
Pivotal yanıt terapisi, gelişim terapileri ABA terapisine ek olarak gösterilebilir.
Her otistik çocuk kendine özgü özellikler barındırdığından tedavi yöntemlerinin de kendine özgü olması gerekmektedir.
ATİPİK OTİZMDE İLAÇ KULLANIMI
Atipik otizmde ilaç kullanımı söz konusu olduğunda genellikle anksiyete, depresyon, obsesif kompulsif bozukluk için serotonin inhibitörleri verilmektedir. Amerikan ilaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanan ilaçlar ve etken maddeleri şunlardır.
Prozac (fluoksetin)
7 yaş üstü çocuklarda kullanımı FDA(amerikan ilaç dairesi) tarafından onaylanmıştır.
Lexapro (essitalopram)
12 yaş ve üstü çocuklarda FDA onaylamıştır.
Luvox (fluvoxamin)
8 yaş üstü çocuklar için FDA tarafından onaylanmıştır.
Zoloft (sertralin)
6 yaş üstü çocuklar için FDA onaylıdır.
Anafranil (klomipramin)
10 yaş üstü çocuklar için FDA onaylıdır.
Melatonin kesinliği henüz kanıtlanmamış bir tedavi yöntemidir amacı otizmde uyku problemlerini tedavi etmek üzerinedir.
Şelasyon yöntemleri
Ağır metallerin vücuttan uzaklaştırılmasıyla ilgili tedavi yöntemleridir ve FDA bu yöntemin henüz desteklenmediği konusunda uyarı yapmaktadır.
ATİPİK OTİZM TESTİ
Genel olarak otizm üzerine yapılan birçok test çeşidi bulunmaktadır.
Otizm tarama testi
Bir çeşit davranış testidir, beden hareketleri kullanımı, dil ve konuşma becerisi, uyum sağlama yeteneği, sosyal iletişim becerileri gözlemlenir.
Cocuk otizm testi
18 Aya kadar çocuklara uygulanan bir testtir.
40 soruluk bir test çeşididir.
İki yaş otizm testi
İki yaş altında ki çocuklara uygulanan bir çeşit dikkat ve oyun beceri testidir.
BEBEKLERDE OTİZM
Otizmin 2 yaşına kadar ki bebeklerde teşhisi aile ve çocuğun geleceği, akademik başarısı ve sosyal hayatla uyumu açısından önem arz ediyor. Aşağıda sıraladığımız maddeler bebeklerde otizm belirtileri ile ilgili gerekli bilgiyi vererek, profesyonel desteğe ihtiyacınız olup olmadığını anlayabilmeniz için hazırlanmıştır.
Bebeklerde Ay Ay otizm belirtileri
6 ay kadar belirtiler
Sınırlı göz kontağı kurmak ya da hiç kurmamak.
9 ay kadar belirtiler
Seslere gülümsemelere hiç tepki vermemek.
12 ay kadar belirtiler
Az babıldamak ya da hiç babıldamamak, ismine az veya hiç tepki vermemek.
16 ay kadar belirtiler
Çok az kelime kullanmak ya da hiç kullanmamak.
24 ay kadar belirtiler
Anlamlı kelime kullanmamak ya da çok az kullanmak, ikili kelime öbekleri kullanmamak.
AİLE VE ANNELERE DERİNCOCUK TAVSİYELERİ
Otizm zor bir yolculuk, çocuğu atipik otizmli olan annelere tavsiyemiz ise bu yolculukta profesyonel destek almaları, kendi sağlıklarını da bu esnada korumaları olabilir.
Bunun için her şeyden önce tıp doktorlarıyla ardından kesinlikle alanında uzman ve bu konuda kendini akademik olarak, geliştirmiş özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinden destek almalarıdır.
Çünkü bireysel eğitim her yaşta çocuk için, aileler ve toplum sağlığı için gereklidir.
Derin Çocuk’tan Sevgilerle..
Sevgilerle …
İstanbul Bahçelievler ve İstanbul Bağcılar’ ilçelerinde bulunan Derin Çocuk ABA Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Fizik Tedavi Merkezlerimizi ziyaret edebilir, ücretsiz canlı destek talebinde bulunabilirsiniz…
Kaynak
- Otizm
- Dil konuşma terapisi
Oğlum 4 yaşında konuşma geriliği var ayrıca elektronik olan herşeye çok fazla ilgi bizim soylefigimizi tekrarlama var.goz teması kuruyor yaşıtlarıyla oynuyor ama ondan büyüklerle tanimazsa iletisime geçmiyor gecsede çok seçici.bu belirtiler neyi işaret ediyor
Merhabalar Güldal Hanım konuyla ilgili “canlı destek” birimimizden ücretsiz destek alabilirsiniz. Derin Çocuk’tan sevgilerle…