Psikomotor gelişim, fiziksel büyüme ve merkezi sinir sisteminin gelişimine paralel olarak organizmanın isteme bağlı hareketlilik kazanmasıdır.
Psikomotor gelişim nedir?
- Psikomotor gelişim; çocukların ince motor ve kaba motor becerilerini (hareket süreçleri) ve zihinsel süreçlerini (bilişsel süreçleri) organize olarak kullanabilme ve geliştirebilmeyi ifade eder.
- Kaba motor becerilerle kastedilen “Kolların, bacakların ve gövdenin bir bütün olarak koordineli hareketlerine denir. Emekleme, yürüme, zıplama vs
- İnce motor becerilerle kastedilen ” el, parmak kasları gibi daha küçük kas gruplarının çalışmasına dayanan hareket becerilerini ifade der, Düğme ilikleme, çizim becerileri, kalem tutma, kavrama vs.
- Psikolojik beceriler; ince motor ve kaba motor becerilerin oluşmasına temel oluşturan zihinsel, bilişsel, sosyal, duyusal ve duygusal gelişimlere verilen isimdir.
- Vücudu kullanma(Kaba motor) ve nesneleri kullanabilme(İnce motor) becerisi olarak ikiye ayrılan bu beceriler ince motor ve kaba motor olarak kontrol edilirler.
Çocuklarda Okul Öncesi Yaşlarda Psikomotor Gelişim Aşamaları Nelerdir?
Çocuklarda okul öncesi yaşlarda psikomotor gelişim aşamaları şunlardır.
0-3 ay çocuklarda psikomotor gelişim
- Yüz üstü bıraktığınızda başını kısa süreliğine kaldırır
- Parmak hareketlerini gözleriyle takip edebilir.
3-6 ay çocuklarda psikomotor gelişim
- Ellerini kullanarak nesneleri ve ağzını keşfetme aşamasındadır
- Bir destek yardımıyla oturabilir ve yuvarlanmaya başlayabilir.
6-12 ay çocuklarda psikomotor gelişim
- Bir destek yardımı olmadan oturmayı başarabilir.
- Emeklemeye başlamıştır.
- Ayakta durmaya çalışır destekle durabilir
1-2 yaş çocuklarda psikomotor gelişim
- Destek almadan yürümeye başlamıştır
- Kalemle karalama yapmaya başlamıştır
- Nesneleri üst üste hizalamaya başlamıştır
- Giydirirken katılmaya çalışır
2-5 yaş çocuklarda psikomotor gelişim
- Koşmaya başlamıştır
- Tırmanma becerileri gelişmeye başlamıştır
- Makas kullanabilir
- Geometrik şekiller çizebilir
- Akranlarıyla geliştirilen oyunlara katılım sağlayabilir.
Psikomotor gelişim neden önemlidir?
Şunların temelini oluşturur:
- Akademik hazırlık: İnce motor becerileri (örneğin yazma) ve bilişsel beceriler (örneğin problem çözme) birbiriyle bağlantılıdır
- Sosyal ve duygusal gelişim: Oyun ve hareket, çocukların empati, öz düzenleme ve iş birliği öğrenmelerine yardımcı olur
- Fiziksel sağlık: Kasları, koordinasyonu ve genel sağlığı güçlendirir
- Bilişsel gelişim: Hareket, beyin gelişimini ve sinirsel bağlantıları uyarır
Ebeveynler psikomotor gelişimini nasıl destekleyebilir?
- Oyun fırsatları sağlayın: Yapılandırılmamış oyun, açık hava etkinlikleri ve keşif oyunları çok önemlidir
- Yaşa uygun aktiviteleri teşvik edin:
- Bebekler: Yüzüstü zaman geçirme, oyuncaklara uzanma
- Yürümeye başlayan çocuklar: Bloklar, karalama, oyuncakları itme
- Okul öncesi çocuklar: Bulmacalar, kesme, koşma oyunları
- İpuçlarına yanıt verin: Merakı teşvik edin ve normal davranışları engellemekten kaçının (örneğin, nesneleri ağzına götürmek)
- Ekran süresini sınırlayın: Pasif ekran kullanımı yerine uygulamalı aktivitelere öncelik verin
- Uyarıcı bir ortam yaratın: Çeşitli materyaller sunun (örneğin, oyun hamuru, toplar, kitaplar) ve etkileşimli oyunlara katılın
Gecikmeler için olası uyarı işaretleri nelerdir?
Aşağıdaki durumlarda bir doktora danışmanız gerekebilir.
- 6 aya kadar: Dönmüyorsa, uzuvları tutulmuşsa veya nesnelere uzanamıyorsa
- 12 aya kadar: Emeklemiyorsa, destekle ayakta duramıyorsa veya jestleri kullanamıyorsa (örneğin sadece işaret ediyorsa)
- 2 yaşına kadar: Yürümüyorsa, basit bulmacalarda zorlanıyorsa veya oyuna çok az ilgi gösteriyorsa
- Her yaş: Daha önce edinilmiş becerilerin kaybı, aşırı sakarlık veya asimetrik hareket (örneğin, vücudun bir tarafını daha fazla kullanma)
Oyun oynamak psikomotor gelişime nasıl katkıda bulunur?
Oyun şunlar için önemlidir:
- Beceri pratiği: Koşmak, zıplamak ve tırmanmak kaba motor becerilerini geliştirir; çizim ve inşa etmek ince motor becerilerini geliştirir
- Bilişsel gelişim: Rol yapma oyunu yaratıcılığı, problem çözmeyi ve dil becerilerini geliştirir
- Sosyal öğrenme: Grup oyunu, sıra alma, empati ve iletişimi öğretir
- Duygu ve dürtü kontrolü: Oyun etkinlikleri çocukların öfke, sevgi vb çeşitli duygularını gösterebilmesinin ve kontrol edebilmesinin bir yolunu bulmalarına yardımcı olur.
Psikomotor gelişimi etkileyebilecek faktörler nelerdir?
- Genetik: Kalıtsal özellikler gücü, çevikliği ve gelişim hızını etkileyebilir
- Çevre: Güvenli oyun alanlarına, oyuncaklara ve ilgili bakıcılara erişim gelişimi destekler
- Beslenme: Doğru beslenme beyin ve kas gelişimi için kritik öneme sahiptir
- Kültürel uygulamalar: Bazı uygulamalar (örneğin, aşırı kundaklama) hareketi kısıtlayabilir ve gelişim aşamalarını geciktirebilir
- Sağlık sorunları: Kronik hastalıklar veya duyusal bozukluklar gelişimi etkileyebilir
Psikomotor gelişimde eğitimin rolü nedir?
Eğitimciler şunları yapabilir
- Modelleme ve teşvik etme: Oyuna katılma ve yeni beceriler gösterme
- Duyarlı bakım sağlama: Soruları yanıtlama, destek sunma ve keşif için güvenli bir temel oluşturma
- Aşırı programlamadan kaçınma: Yapılandırılmamış oyunlara ve kendi kendine yönlendirilen aktivitelere zaman ayırma
- Erken müdahale isteme: Gecikmelerden şüpheleniliyorsa, bir uzmana (örneğin çocuk doktoru, ergoterapist) danışma
Otizm nedir? Otizmin Nedenleri, Çeşitleri, Otizmli çocuklarda Eğitim tedavisi ve konuşma
Dehb Nedir? Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
