İçindekiler
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE (DEHB) İSTATİSTİKLERİ
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu yapısal yani nörogelişimsel, gen mutasyonu ya da çevresel faktörler tarafından tetiklendiği düşünülen bir hastalıktır. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ne kadar yaygındır? Son verilere göre ABD’de 16 milyondan fazla çocuk için (yüzde 9,4) DEHB tanısı konmuştur.
DİKKAT EKSİKLİĞİ İSTATİSTİKLERİ, DEHB YAYGINLIĞI NEDİR?
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) tarafından 2016 yılında yapılan bir araştırmaya göre , Amerika Birleşik Devletleri’nde 2 ila 17 yaş arasındaki yaklaşık 6,1 milyon çocuğa (yüzde 9,4) dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ( DEHB veya ADD ) teşhisi konduğu tahmin edilmektedir.
Bu rakam şunları içerir:
2-5 yaş arası küçük çocukların 388.000’i (yüzde 2.4)
6-11 yaş okul çağındaki çocukların 2,4 milyonu (yüzde 9,6)
12-17 yaş arasındaki ergenlerin 3,3 milyonu (yüzde 13,6)
Aynı çalışma, erkek çocuklarının DEHB tanısı alma olasılığının kızlara göre daha yüksek(en az 3 kat ve daha fazla) olduğunu buldu (sırasıyla yüzde 12,9 ve yüzde 5,6).
Bununla birlikte araştırmalar, DEHB’nin tipik ve geleneksel olarak bildirilenden daha fazla sayıda kızı etkilediğini göstermektedir. Kızlarda daha az görülmesinin sebebi, dikkat eksikliği ve hiperakivite bozukluğu semptomlarının erkeklere kıyasla daha az belirgin olması nedeniyle gözden kaçması olmuş olabilir.
Teşhis sürecindeki genel bir ön yargıyı yansıtabilir bu durum yani teşhis koyan uzmanlar tanı koyarken belli yargılar üzerinden tanı koyarsa özellikle kız çocuklarında teşhiste hata yapma ihtimali artabilir..
DEHB çocukluk çağında en yaygın nörogelişimsel bozukluktur. Rakamlar değişkenlik gösterse de, çocuklarda dünya çapında DEHB yaygınlığının yaklaşık yüzde 5 olduğu tahmin edilmektedir .
Yetişkinlerde DEHB yaygınlığı
2016 yılında yapılan bir araştırmaya göre , yetişkinlerde DEHB’nin dünya çapında yaygınlığının yüzde 2,8 olduğu tahmin ediliyor.
ABD’de yetişkin DEHB için yaygınlık tahminleri değişiklik göstermektedir. Bir 2019 çalışması, yetişkin DEHB yaygınlığını yüzde 0,96 olarak tahmin ediyor – on yıl önceki yüzde 0,43’ten oranından sonra iki katına çıktı.
Önceki çalışmalar, ABD’de yetişkinlerde DEHB yaygınlık oranlarını yüzde 2,5 ile yüzde 4,4 arasında, erkeklerde yüzde 5,4 tanı oranı kadınlarda yüzde 3,2 olarak hesaplamışlardı.
Çocuklarda DEHB yaygınlığı
ABD’de DEHB teşhisi konan çocukların sayısına ilişkin tahminler yıllar içinde değişti. 2014 CDC çalışmasına kadar :
2003 yılında, çocukların yüzde 7,8’ine DEHB teşhisi kondu
2007’de: yüzde 9,5
2011’de: yüzde 11
Düzenli artışa dikkat
Çocuklarda DEHB Tedavisi
ABD’de DEHB olan çocukların yaklaşık yüzde 75’i bir tür DEHB tedavisi görmektedir.
Hiperaktif çocuklarda davranış eğitimi
DEHB olan çocukların yüzde 31,7’si DEHB ilaçları ve davranışsal tedavi alıyor
Yüzde 30,3’ü yalnızca DEHB ilaçlarını alıyor
Yüzde 14,9’u yalnızca davranışsal tedavi görüyor
DEHB İlaçları
DEHB olan çocukların yüzde 62’si şu anda DEHB ilacı kullanıyor
DEHB olan 2-5 yaşındakilerin yüzde 18,2’si
DEHB olan 6-11 yaşındakilerin yüzde 68,6’sı
DEHB olan 12-17 yaşındakilerin yüzde 62,1’i
Davranışsal sağlık
DEHB olan çocukların yüzde 46,7’si davranışsal tedavi görüyor
DEHB olan 2-5 yaşındakilerin yüzde 59,5’i
DEHB olan 6-11 yaşındakilerin yüzde 51,4’ü
DEHB olan 12-17 yaşındakilerin yüzde 41,7’si
2014 verilerine göre , ABD’deki DEHB’li çocukların çoğu , DEHB semptomlarını tedavi etmek için ilaç ve okul destekleri dahil olmak üzere bir tür müdahale alıyor .
Okul temelli destek
DEHB’li çocukların yüzde 80’i okul temelli destek aldı
Yüzde 40 sosyal beceri eğitimi aldı
Yüzde 31 ebeveyn eğitimine katıldı
Yüzde 20’si bilişsel davranışçı terapi (CBT) aldı
İlgili Koşullar
DEHB olan çocukların yaklaşık üçte ikisinin en az bir başka durumu vardır.
DEHB olan çocukların yüzde 51,5’inin davranış veya davranış sorunları var
Yüzde 32,7’sinin anksiyete sorunları var
Yüzde 16,8’inin depresyonu var
Yüzde 13,7’sine otizm spektrum bozukluğu (ASD) teşhisi kondu
Yüzde 1.2 Tourette sendromu var
Yaklaşık yüzde 45’inin öğrenme bozukluğu var
DEHB olan çocukların, yetişkinlerde aşırı yeme bozukluğuna benzer bir tür yeme bozukluğu olan Kontrol Kaybı Yeme Sendromuna (LOC-ES) sahip olma olasılığı 12 kat daha fazladır.
YETİŞKİNLERDE DİKKAT EKSİKLİĞİ İSTATİSTİKLERİ
Yetişkinler arasında DEHB teşhisleri, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki çocuklar arasında DEHB teşhislerinden dört kat daha hızlı büyüyor (yetişkinler arasında yüzde 123,3’e kıyasla çocuklar arasında yüzde 26,4 artış).
Yine de, DEHB’nin yetişkinlerde çocuklara kıyasla daha az teşhis edildiği düşünülmektedir.
Çoğu bilim adamı, yetişkinlerde DEHB kalıntılarının tespit eidlemeyeceğine inanıyor. DEHB olan yetişkinler sıklıkla DEHB belirtilerini maskeleyebilir ve eşlik eden psikiyatrik bozukluklar olabilir. DSM-V DEHB için tanı kriterleri daha çok çocuklar için geliştirilmiştir.
Yetişkin DEHB sıklıkla diğer bazı sorunlarla birlikte ortaya çıkar.
2017 meta analizine göre :
DEHB’li yetişkinlerde bipolar bozukluk oranları yüzde 5,1 ile 47,1 arasında tahmin edilmektedir.
DEHB olan yetişkinlerin yaklaşık beşte biri ile yarısı arasında majör depresif bozukluk / distimi vardır.
DEHB olan bireylerin yaklaşık yarısında bir tür anksiyete bozukluğu vardır.
Kişilik bozuklukları, DEHB olan yetişkinlerin yüzde 50’sinden fazlasında mevcuttur
Madde Bağımlılığı Bozukluğu
DEHB ve madde bağımlılığı bozukluğu (SUD) arasındaki bağlantı belgelenmiştir. Araştırmalar, SUD’li yetişkinlerin yüzde 25 ila 40’ında DEHB olduğunu göstermektedir.
DEHB olan kişilerin nikotin, alkol, marihuana ve kokain gibi maddelere karşı madde kötüye kullanım bozuklukları geliştirme olasılığı en az 1,5 kat daha fazladır.
DEHB İSTATİSTİKLERİ DEMOGRAFİ, IRK, ETNİK KÖKEN
Ulusal Sağlık İstatistikleri Merkezi’nin 2020 veri özetine göre:
Beyaz (yüzde 14,7) ve Hispanik çocuklara (yüzde 11,9) kıyasla, 3 ila 17 yaş arası siyah çocuklara DEHB veya öğrenme güçlüğü (yüzde 16,9) teşhisi konma olasılığı daha yüksektir.
En düşük gelir diliminde yer alan çocuklara, federal yoksulluk seviyesinin üzerinde gelire sahip ailelerdeki çocuklara kıyasla DEHB veya öğrenme güçlüğü teşhisi konma olasılığı daha yüksektir (yüzde 18,7’ye karşı yüzde 12,7).
Siyah beyaz çocuklara, ailesinin geliri ne olursa olsun, Hispanik(esmer veya güney amerika ya da meksika kökenli) çocuklara kıyasla DEHB veya öğrenme güçlüğü teşhisi konma olasılığı daha yüksektir.
Ebeveynleri lise veya daha az eğitim almış ebeveynleri olan çocuklara (yüzde 15,4), lise eğitiminden daha fazla eğitim almış ebeveynleri olan çocuklara (yüzde 12,8) kıyasla DEHB tanısı alma olasılığı daha yüksektir (yüzde 15,4).
ABD’nin güneyinde yaşayan çocukların, diğer bölgelerdeki akranlarına kıyasla daha önce DEHB tanısı almış olma olasılığı daha yüksektir.
Güney: yüzde 11
Midwest: yüzde 8,4
Kuzeydoğu: yüzde 8,4
Batı: yüzde 6,8
Kırsal kesimde yaşayan çocukların, kentsel / banliyö akranlarına kıyasla DEHB tanısı alma olasılığı daha yüksektir.
Kırsal: yüzde 11,8
Kentsel / banliyö: yüzde 9
Tüm ırk / etnik gruplardan yetişkinler arasında DEHB tanı oranları artıyor, ancak eşitsizlikler devam ediyor (2006’dan 2017’ye yaygınlık rakamları):
Beyaz: yüzde 0,67 ila 1,42
Asya: yüzde 0.11 – 0.35
Yerli Hawaii / Pasifik Adalı: yüzde 0,11 ila 0,39
Siyah: yüzde 0,22 – 0,69
İspanyol: yüzde 0,25 ila 0,65
Kızılderili ve Alaska Yerlisi: yüzde 0,56 ila 1,14
DİKKAT EKSİKLİĞİ İSTATİSTİKLERİ VE DAHA FAZLASI
DEHB olan çoğu çocuğun orta ila hafif semptomları vardır.
Orta: yüzde 43,7
Hafif: yüzde 41,8
Şiddetli: yüzde 14,5
Nörotipik ailelerin, DEHB’li çocukları olan ailelerin harcadığı 15.036 dolara kıyasla, her yıl çocuk başına ortalama 2.848 dolar harcadığını bulan bir araştırmaya göre, DEHB’li bir çocuk yetiştirmek, DEHB olmayan bir çocuk yetiştirmekten beş kat daha pahalı.
DEHB olan her beş öğrenciden en az biri okul temelli gerekli müdahale hizmetlerini almıyor.
DEHB olan gençler
DEHB teşhisi konan genç sürücülerin trafik kazası geçirme, trafik ve hareket ihlalleri görme ve riskli araç kullanma davranışlarında bulunma olasılığı daha yüksektir.
Madde bağımlılığı bozukluğu olan ergenlerin yüzde 27 kadarı, eştanılı DEHB’ye sahiptir.
DEHB olan ergenler, DEHB’si olmayan ergenlere göre ebeveynleriyle daha fazla çatışmakta ve sorun yaşamaktadır.
DEHB olan ergen kızların, DEHB olan erkekler ve DEHB olmayan kadınlara kıyasla sosyal zorluklarla mücadele etme ve zayıf bir benlik kavramına sahip olma olasılığı daha yüksektir.
DEHB’li genç erkeklerin lisede devam, not ortalaması, ev ödevi ve daha fazlasıyla ilgili sorunlar yaşama olasılığı daha yüksektir.
DEHB’li erkek gençler yüzde 3 ila 10 okulu kaçırıyor;
Liseyi bırakma olasılığı 2,7 ila 8,1 kat daha yüksektir;
Derslerinin yüzde 7.5’inde başarısız;
DEHB’si olmayan erkek gençlere göre GPA’ları beş ila dokuz puan daha düşük.
Üniversite öğrencilerinin yaklaşık yüzde 2 ila 8’i, DEHB ile ilişkili klinik olarak önemli semptomları kendi kendine rapor ediyor.
DEHB olan yetişkinler
DEHB, tedavi edilmezse, özellikle yetişkinler için bozulmuş yaşam kalitesi ile ilişkili ciddi sorunlara yol açabilmektedir..
DEHB’si olan bireyler, DEHB’si olmayan yetişkinlere kıyasla iş bulma ve sürdürmede zorluk yaşama olasılıkları eğer çocuklukta tedavi görmediler ise daha yüksektir.
DEHB olan bireylerin arkadaşlık, aşk, ailevi vs ilişkilerinde zorluk yaşama olasılığı daha yüksektir.
Yetişkin DEHB ile ilişkili diğer sonuçlar arasında anksiyeteye karşı savunmasızlık, duygudurum bozuklukları, bağımlılık, bozulmuş sürüş güvenliği ve hatta kazalardan kaynaklanan erken ölüm bulunmaktadır.
Kadınlarda DEHB
2014 incelemesinden:
Dikkatsizlik belirtileri, DEHB olan kızlarda ve kadınlarda hiperaktivite ve dürtüsellik belirtilerinden daha yaygındır.
DEHB’li kadınların, DEHB’si olan erkeklere ve DEHB’si olmayan kadınlara kıyasla düşük benlik saygısı yaşama olasılığı daha yüksektir.
DEHB’li erkeklere kıyasla kadınlarda, anksiyete ve duygusal bozukluklar, fobiler sergileme ve genelleştirilmiş anksiyete bozukluğunun DEHB’e eşlik etme olasılığı kadınlarda daha yüksektir.
Çocukluk çağında mevcut olan semptomların ”DEHB olan kadınların önemli bir kısmı için” yetişkinliğe gelme eğilimi vardır.
DEHB ilacı kullanımı kızlarda ve kadınlarda DEHB’li erkek ve erkeklere göre daha düşüktür.
Otizm nedir? Otizmin Nedenleri, Çeşitleri, Otizmli çocuklarda Eğitim tedavisi ve konuşma